۱۳۹۶ آذر ۱۶, پنجشنبه

زمین انسان‌ها | بیت‌المقدس

مدتی است کانالی در تلگرام راه انداخته‌ام با عنوان Wish to Have a Balloon. در واقع سعی کردم دوباره شروع کنم به نوشتن. نیاز داشتم ایده‌های قدیمی شخصی را که نصفه‌نیمه رها شده بود و گوشه‌های مغز را می‌خورد، به یک جایی برسانم. این تلاشی در همان جهت بود. اما تلگرام هرگز پلت‌فرم مورد علاقه‌ی من نبوده. احساس می‌کنم موقتی بودن، ناامنی و بی‌پشتوانگی کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی یک روز همه‌ی آن ایده‌های قشنگی را که زیر سایه‌اش با هم به اشتراک گذاشتیم، می‌بلعد. به همین دلیل پست‌های آن کانال را در این وبلاگ قدیمی نیز که هنوز بوی باغچه‌ی پرگل پل کلی می‌دهد، منتشر می‌کنم. این متن‌ها اتوودهایی هستند برای خوانش «زمین» از روی عکس‌های هوایی، یا شاید درددل‌های شهرها کمی عمیق‌تر از اخبار شبانگاهی. این مجموعه مکانمند است. پیشنهاد می‌کنم روی لوکیشن کلیک و کمی هم شخصا در جغرافیا سیاحت کنید.


دیکشنری مریام-وبستر پالیمسست palimpsest را لوحه‌ا‌ی نگارشی تعریف کرده که بعد از زدودن متن مکتوب آن، دوباره به دفعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه که فعل «زدودن» هربار پالیمسست را برای نگارش متن جدید آماده می‌کند، اما هرچقدر هم که قدرتمند اعمال شود، قادر به محو تمام نشانه‌های متن قبلی نخواهد بود. هربار چیزی از سابقه، گوشه‌ای از تاریخ متن قدیم از زیر دست‌وپای متن نو بیرون می‌زند، در برابر آن مقاومت می‌کند و احتمالا آن را تغییر شکل می‌دهد.
بیت‌المقدس بزرگترین پالیمسست عصر ماست. جغرافیایی که ایال وایزمن معتقد است «اسرائیل» نه با توپ و تانک که با جنگ‌افزار شهرسازی و مداخله در فضا در حال تصرف آن است. خشونت اعمال‌شده بر این سرزمین معطوف به زدودن تاریخ است؛ زدودن متن کهن.
شرق و غرب بیت‌المقدس در این تصویر ماهواره‌ای جدال متن کهن و متن نو را به‌وضوح نشان می‌دهد. نیمه‌ی شرقی، نیمه‌ی فلسطینی، نیمه‌ی کهن‌مانده‌ی سرزمین است که بی‌رنگ در انحنای خطوط دشت محو شده. ریزدانگی و به احتمال زیاد فرسودگی بافت -آنچنان که در تصویر قابل تشخیص است- گواهی است بر تاریخی که از سر گذرانده. اما آنچه که امروز از این نیمه باقی مانده، تصویری از یک شهر کامل با تمام زیرساخت‌های مورد نیاز یک شهر نیست، بلکه بیشتر به حاشیه‌ی یک کلانشهر می‌ماند که صرفا خوابگاه ساکنانش شده. به سختی می‌توان در این نیمه، فضا‌های عمومی درشت‌دانه را تشخیص داد. در مقابل اما رد ساخت‌وساز‌های نو بر نیمه‌ی غربی به‌وضوح مشخص است. رد تاریخی که قرار است به‌واسطه‌ی دانه‌های مهندسی‌شده‌‌ی مسکونی، خیابان‌های سرسبز و فضاهای عمومی شهری از نو نگاشته شود. شبکه‌ی منظم معابر، استادیوم‌ها و پارک‌ها نشان می‌دهد که نیمه‌ی غربی نیمه‌ی پویای بیت‌المقدس است که در آن می‌توان کار کرد، خوش گذراند و به سهولت جابجا شد.
«تولید» مهندسی‌شده‌ی بافت شهری که می‌توان با یک کلنگ‌زنی ساده در قالب یک شهرک مسکونی‌ جدید امتدادش داد-آنچنان که در این تصویر امتداد یافته-، قرار بوده چیزی از متن کهن باقی نگذارد. اما من ترجیح می‌دهم این تصویر را طور دیگری بخوانم؛ بالاخره انحنای خطوط این دشت رد تاریخ را از همانجا که روزی با خشونت قطع شد، از سر خواهد گرفت. بیت‌المقدس بر این تاریخ‌سازی ننگین پیروز خواهد شد و شرق و غرب آن دیگر اینچنین قابل تمیز نخواهند بود.

پی‌نوشتـ| نگاهی هم به عکس با رزولوشن بالا بیندازید، در خطوط بافت شهری دقیق شوید، آپارتاید در مرزی که بافت شهری «کم‌رنگ» را از بافت شهری «پررنگ» جدا کرده نمایان است. (فایل با رزولوشن بالا در کانال هست، اگر هم نخواستید وارد تلگرام بشوید، اینجا کامنت بگذارید تا با کمال میل برایتان ای‌میل کنم.)

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر